Μπορεί το απλό κατέβασμα μιας σκάλας να δρα ευεργετικά στον ανθρώπινο οργανισμό; Ναι, απαντούν οι ειδικοί, αφού πρόσφατα δεδομένα του εργαστηρίου Βιοχημείας της Άσκησης του ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, που δημοσιεύονται σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, δείχνουν πως η έκκεντρη άσκηση, όπως, για παράδειγμα, το κατέβασμα των σκαλιών, μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμη για την υγεία του ανθρώπου. Τα παραπάνω αναφέρει ο Θανάσης Τζιαμούρτας, επίκουρος καθηγητής Βιοχημείας της Άσκησης στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και υπεύθυνος του εργαστηρίου Βιοχημείας της Άσκησης του Ινστιτούτου Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης.
Καίμε θερμίδες
Τα δεδομένα, σύμφωνα με τον ίδιο, δείχνουν πως η συστηματική έκκεντρη άσκηση μπορεί να αυξήσει την ενεργειακή δαπάνη ηρεμίας (δηλαδή, την ποσότητα των θερμίδων που καταναλώνουμε ενώ καθόμαστε ήρεμοι) κατά 5% και την κατανάλωση θερμίδων που προέρχονται από την καύση λιπών κατά 10%, αλλά και να μειώσει την αντίσταση στην ινσουλίνη, βελτιώνοντας τα επίπεδα σακχάρου σε έναν ασκούμενο.
Μπορεί ακόμη να μεταβάλλει το λιπιδαιμικό προφίλ, μειώνοντας τις τιμές των τριγλυκεριδίων κατά 13%, της χοληστερόλης κατά 9% και της "κακής" χοληστερόλης (LDL) κατά 16% και αυξάνοντας τις τιμές της "καλής" χοληστερόλης (HDL) κατά 9%. Αυτές οι προσαρμογές επιτεύχθηκαν ενώ οι ασκούμενοι έκαναν άσκηση 30 λεπτών την εβδομάδα σε ένα ισοκινητικό μηχάνημα για χρονικό διάστημα 8 εβδομάδων.
Επιπρόσθετα, μελέτες που τελείωσαν πριν από λίγο καιρό στο ίδιο εργαστήριο δείχνουν πως η συστηματική έκκεντρη άσκηση για δύο φορές την εβδομάδα μπορεί να βελτιώσει και παράγοντες που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες. Ειδικότερα, καταγράφηκε βελτίωση των επιπέδων μιας αντιοξειδωτικής ουσίας του οργανισμού, της γλουταθειόνης, αλλά και μείωση των δεικτών που σχετίζονται με την αλλοίωση των πρωτεϊνών και των λιπιδίων.
Η έκκεντρη άσκηση, εξηγεί ο ερευνητής, θεωρούνταν το "κακό" παιδί μέχρι τώρα, επειδή συντελούσε σε μεγαλύτερα επίπεδα καθυστερημένου πόνου, το κοινώς ονομαζόμενο "πιάσιμο" των μυών. Αν και αυτό είναι αλήθεια, δηλαδή το πιάσιμο είναι μεγαλύτερο με την ασυνήθιστη έκκεντρη άσκηση σε σχέση με τη μειομετρική άσκηση, το συγκεκριμένο φαινόμενο είναι παροδικό, και ο μυς προσαρμόζεται απόλυτα σε μια ενδεχόμενη επανάληψη της ίδιας μορφής έκκεντρης άσκησης. Είναι δεδομένο πως οι έρευνες θα συνεχιστούν χρησιμοποιώντας την έκκεντρη μορφή άσκηση για να διαπιστωθεί κατά πόσο μπορεί να αποδειχτεί ωφέλιμη και σε άλλες παραμέτρους που σχετίζονται με την υγεία του ανθρώπου.
Η συστολή των μυών
Προκειμένου να πραγματοποιήσουμε διάφορες κινήσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, αναφέρει ο κ. Τζιαμούρτας, είναι απαραίτητο να συσταλθούν οι μύες του σώματος. Οι συστολές που πραγματοποιούν οι μύες διαχωρίζονται σε τρεις:
Πρόκειται για την ισομετρική συστολή, κατά την οποία παράγεται έργο από τους μύες χωρίς όμως να μεταβάλλεται το μήκος αυτών, τη μειομετρική συστολή, κατά την οποία παράγεται έργο από τους μυς ενώ ελαττώνεται το αρχικό μήκος του μυός, και την έκκεντρη συστολή, στο πλαίσιο της οποίας παράγεται έργο ενώ αυξάνεται το μήκος του μυός. Η πλειονότητα των καθημερινών μας κινήσεων εμπεριέχει συνδυασμό των μειομετρικών και των έκκεντρων συστολών.
Υπάρχει τρόπος να διαχωρίζουμε αυτές τις συστολές και να αξιολογήσουμε την αποτελεσματικότητά τους βάσει παραγόντων που σχετίζονται με τη λειτουργία του οργανισμού. Το ανέβασμα των σκαλιών, για παράδειγμα, γίνεται με μειομετρικές συστολές, ενώ το κατέβασμα απαιτεί την έκκεντρη συστολή των τετρακέφαλων μυών για να πραγματοποιηθεί.
Άσκηση και διατροφή
Στο εργαστήριο Βιοχημείας της Άσκησης του ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και στο Ινστιτούτο Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης του ΚΕΤΕΑΘ ξεκίνησαν εδώ και αρκετό καιρό να γίνονται διάφορα πειράματα, για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα της μιας ή της άλλης μορφής μυϊκής συστολής σε παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία του ανθρώπου. Το εργαστήριο Βιοχημείας της Άσκησης στοχεύει στην παραγωγή επιστημονικής γνώσης στα ερευνητικά πεδία της άσκησης και της αθλητικής διατροφής. Κύριος σκοπός του εργαστηρίου είναι η αποκάλυψη των κυτταρικών και μοριακών μηχανισμών μέσω των οποίων η άσκηση και η διατροφή επηρεάζουν τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.
Τα δεδομένα, σύμφωνα με τον ίδιο, δείχνουν πως η συστηματική έκκεντρη άσκηση μπορεί να αυξήσει την ενεργειακή δαπάνη ηρεμίας (δηλαδή, την ποσότητα των θερμίδων που καταναλώνουμε ενώ καθόμαστε ήρεμοι) κατά 5% και την κατανάλωση θερμίδων που προέρχονται από την καύση λιπών κατά 10%, αλλά και να μειώσει την αντίσταση στην ινσουλίνη, βελτιώνοντας τα επίπεδα σακχάρου σε έναν ασκούμενο.
Μπορεί ακόμη να μεταβάλλει το λιπιδαιμικό προφίλ, μειώνοντας τις τιμές των τριγλυκεριδίων κατά 13%, της χοληστερόλης κατά 9% και της "κακής" χοληστερόλης (LDL) κατά 16% και αυξάνοντας τις τιμές της "καλής" χοληστερόλης (HDL) κατά 9%. Αυτές οι προσαρμογές επιτεύχθηκαν ενώ οι ασκούμενοι έκαναν άσκηση 30 λεπτών την εβδομάδα σε ένα ισοκινητικό μηχάνημα για χρονικό διάστημα 8 εβδομάδων.
Επιπρόσθετα, μελέτες που τελείωσαν πριν από λίγο καιρό στο ίδιο εργαστήριο δείχνουν πως η συστηματική έκκεντρη άσκηση για δύο φορές την εβδομάδα μπορεί να βελτιώσει και παράγοντες που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες. Ειδικότερα, καταγράφηκε βελτίωση των επιπέδων μιας αντιοξειδωτικής ουσίας του οργανισμού, της γλουταθειόνης, αλλά και μείωση των δεικτών που σχετίζονται με την αλλοίωση των πρωτεϊνών και των λιπιδίων.
Η έκκεντρη άσκηση, εξηγεί ο ερευνητής, θεωρούνταν το "κακό" παιδί μέχρι τώρα, επειδή συντελούσε σε μεγαλύτερα επίπεδα καθυστερημένου πόνου, το κοινώς ονομαζόμενο "πιάσιμο" των μυών. Αν και αυτό είναι αλήθεια, δηλαδή το πιάσιμο είναι μεγαλύτερο με την ασυνήθιστη έκκεντρη άσκηση σε σχέση με τη μειομετρική άσκηση, το συγκεκριμένο φαινόμενο είναι παροδικό, και ο μυς προσαρμόζεται απόλυτα σε μια ενδεχόμενη επανάληψη της ίδιας μορφής έκκεντρης άσκησης. Είναι δεδομένο πως οι έρευνες θα συνεχιστούν χρησιμοποιώντας την έκκεντρη μορφή άσκηση για να διαπιστωθεί κατά πόσο μπορεί να αποδειχτεί ωφέλιμη και σε άλλες παραμέτρους που σχετίζονται με την υγεία του ανθρώπου.
Η συστολή των μυών
Προκειμένου να πραγματοποιήσουμε διάφορες κινήσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, αναφέρει ο κ. Τζιαμούρτας, είναι απαραίτητο να συσταλθούν οι μύες του σώματος. Οι συστολές που πραγματοποιούν οι μύες διαχωρίζονται σε τρεις:
Πρόκειται για την ισομετρική συστολή, κατά την οποία παράγεται έργο από τους μύες χωρίς όμως να μεταβάλλεται το μήκος αυτών, τη μειομετρική συστολή, κατά την οποία παράγεται έργο από τους μυς ενώ ελαττώνεται το αρχικό μήκος του μυός, και την έκκεντρη συστολή, στο πλαίσιο της οποίας παράγεται έργο ενώ αυξάνεται το μήκος του μυός. Η πλειονότητα των καθημερινών μας κινήσεων εμπεριέχει συνδυασμό των μειομετρικών και των έκκεντρων συστολών.
Υπάρχει τρόπος να διαχωρίζουμε αυτές τις συστολές και να αξιολογήσουμε την αποτελεσματικότητά τους βάσει παραγόντων που σχετίζονται με τη λειτουργία του οργανισμού. Το ανέβασμα των σκαλιών, για παράδειγμα, γίνεται με μειομετρικές συστολές, ενώ το κατέβασμα απαιτεί την έκκεντρη συστολή των τετρακέφαλων μυών για να πραγματοποιηθεί.
Άσκηση και διατροφή
Στο εργαστήριο Βιοχημείας της Άσκησης του ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και στο Ινστιτούτο Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης του ΚΕΤΕΑΘ ξεκίνησαν εδώ και αρκετό καιρό να γίνονται διάφορα πειράματα, για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα της μιας ή της άλλης μορφής μυϊκής συστολής σε παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία του ανθρώπου. Το εργαστήριο Βιοχημείας της Άσκησης στοχεύει στην παραγωγή επιστημονικής γνώσης στα ερευνητικά πεδία της άσκησης και της αθλητικής διατροφής. Κύριος σκοπός του εργαστηρίου είναι η αποκάλυψη των κυτταρικών και μοριακών μηχανισμών μέσω των οποίων η άσκηση και η διατροφή επηρεάζουν τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.
