Ποιος ήταν ο «άγνωστος Χ», που μετέτρεψε σε εφιάλτη αυτή την «αθώα» επιμήκυνση χρέους; Η συμπεριφορά των καταθετών της Αργεντινής. Υπό τον φόβο ότι η επιμήκυνση απλώς ήταν το προοίμιο ενός σοβαρού «κουρέματος» των πιστωτών της χώρας και γνωρίζοντας πόσο εκτεθειμένες ήταν οι τράπεζες σε κρατικά ομόλογα, ή απλώς επειδή φοβήθηκαν ότι στην πορεία κάτι κακό θα συνέβαινε με τις καταθέσεις τους, έσπευσαν να τις αποσύρουν μαζικά. Το τραπεζικό σύστημα δεν άντεξε και λίγους μήνες αργότερα η κυβέρνηση κήρυξε στάση πληρωμών.
Ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, μετά την τελευταία δραματική συνεδρίαση του Eurogroup την Δευτέρα, άφησε χθες για πρώτη φορά μισάνοικτο το «παράθυρο» της επιμήκυνσης του ελληνικού χρέους προς τους ιδιώτες. Ο Γερμανός υφυπουργός Οικονομικών εξήγησε ότι, αν χρειασθεί μια επιμήκυνση του χρέους της Ελλάδας προς τους επίσημους πιστωτές, δεν είναι δίκαιο να μείνουν στο απυρόβλητο οι ιδιώτες πιστωτές. Άλλοι υπουργοί Οικονομικών, με επιφανέστερη την Γαλλίδα Κριστίν Λαγκάρντ, δήλωσαν ευθαρσώς ότι ούτε να ακούσουν θέλουν για ενδεχόμενη επιμήκυνση του ελληνικού χρέους προς ιδιώτες. Ο Ντομινίκ Στρος Καν, που σίγουρα θα συντασσόταν με την Λαγκάρντ σε αυτή τη διχογνωμία, ήταν πολύ μακριά και έγκλειστος σε αμερικανικό κελί. Η άποψή του, που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ισχυρό «αντίβαρο» στις ανοησίες των Γερμανών, δεν ακούσθηκε στη συνεδρίαση του Eurogroup.
Γιατί θα ήταν τραγικό σφάλμα σήμερα μια επιμήκυνση του ελληνικού χρέους προς τους ιδιώτες πιστωτές; Γιατί είναι απολύτως ανόητο από την πλευρά των Γερμανών, αλλά και άλλων κυβερνήσεων του λεγόμενου G-6 της ευρωζώνης, δηλαδή των χωρών με την υψηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση, να προωθούν σε αυτή την φάση την ιδέα της επιμήκυνσης;
Κατ’ αρχάς, σε επίπεδο γενικότερης πολιτικής ανάλυσης, πρόκειται για μια καθαρά «πολιτικάντικη» κίνηση, όπου τα απωθημένα και οι στρεβλές αντιλήψεις των ψηφοφόρων του Βορρά, που εν πολλοίς καλλιεργούνται μεθοδικά από τις ίδιες τις κυβερνήσεις τους, προτάσσονται έναντι του συλλογικού συμφέροντος των Ευρωπαίων πολιτών. Μια επιμήκυνση του χρέους προς τους ιδιώτες πιστωτές, μαζί με την επιμήκυνση του δανείου των 110 δισ. ευρώ από τα κράτη και το ΔΝΤ, θα επέτρεπε στην Μέρκελ να πει στους Γερμανούς ότι δεν έβαλε μόνο το χέρι στη δική τους τσέπη για τη σωτηρία της Ελλάδας, αλλά τιμώρησε δίκαια και τους απερίσκεπτους τραπεζίτες.
Έτσι, θα ικανοποιούσε η γερμανική ηγεσία τη «δίψα» της κοινής γνώμης για σκληρά μέτρα τιμωρίας των «τεμπέληδων» του Νότου και των αδίστακτων κερδοσκόπων που τους δάνεισαν, αλλά θα έθετε σε κίνδυνο όχι μόνο την ευημερία της Ελλάδας, αλλά την ίδια τη σταθερότητα της ευρωζώνης με τελικό κόστος -κατά τραγική ειρωνεία- πολύ υψηλότερο για τους Γερμανούς φορολογούμενους, που αργότερα θα κληθούν να πληρώσουν πάλι το λογαριασμό.
Τι θα σήμαινε μια «αθώα» επιμήκυνση του χρέους προς ιδιώτες;
n Για την Ελλάδα τίποτα, πλην της παράτασης του μαρτυρίου της χώρας, χωρίς το παραμικρό αντίκρισμα. Η επιμήκυνση θα διατηρούσε σε εξωπραγματικά υψηλά επίπεδα το δημόσιο χρέος και τους τόκους του, αλλά θα μετέθετε αργότερα την αποπληρωμή των χρεολυσίων. Έτσι, μόνο αν η χώρα πετύχαινε ένα αναπτυξιακό θαύμα και μια δημοσιονομική εξυγίανση χωρίς προηγούμενο θα είχε κάτι να κερδίσει από την επιμήκυνση. Όσοι πιστεύουν στα θαύματα, θα έβλεπαν μια λύση στην επιμήκυνση, ιδιαίτερα αν κάνει την εμφάνισή του στην Ελλάδα ο Χάρι Πότερ και μεταμορφώσει με το μαγικό του ραβδί την οικονομία.
n Χωρίς το παραμικρό κέρδος, που θα είχε η χώρα από ένα «βαθύ κούρεμα» των ιδιωτών πιστωτών, θα κληθούμε να πληρώσουμε ένα δυσβάστακτο τίμημα: οι οίκοι αξιολόγησης, όπως έκαναν και στην περίπτωση της Αργεντινής, θα ρίξουν τη βαθμολογία των ελληνικών ομολόγων στην κατηγορία χρεοκοπίας (SD - SovereignDefault), αδιαφορώντας αν η Μέρκελ βαφτίσει την επιμήκυνση «ήπια» λύση αναδιάρθρωσης. Αυτό σημαίνει πολυετή αποκλεισμό από τις αγορές (η Ουρουγουάη έκανε επτά χρόνια για να επιστρέψουν οι τίτλοι της στην επενδυτική κατηγορία - investment grade), πολυετή εξάρτηση από τα προγράμματα «στήριξης» της ευρωζώνης (ιδού το «κρυφό» κόστος για τον Γερμανό φορολογούμενο) και παρατεταμένη χρηματοδοτική ασφυξία στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, που θα υπονομεύει κάθε προσπάθεια επανόδου σε ισχυρή ανάπτυξη.
n Ταυτόχρονα, το τραπεζικό σύστημα της χώρας, παρότι δεν θα χάσει κεφάλαια από την επιμήκυνση, θα αντιμετωπίσει αξεπέραστα προβλήματα ρευστότητας: ο αποκλεισμός από τη διατραπεζική θα είναι πλήρης και μόνιμος για πολλά χρόνια, τεράστια ρευστότητα θα χαθεί από την καθυστερημένη εξόφληση ομολόγων (πάνω από 20 δισ. ευρώ τη διετία 2011-2013), αλλά και από την πλήρη απαξίωση των τίτλων που έχουν εκδώσει οι ίδιες οι τράπεζες, λόγω των υποβαθμίσεων από τους οίκους αξιολόγησης. Η κατάρρευση της μίας πλευράς των τραπεζικών ισολογισμών (παθητικό) θα φέρει την υποχρεωτική απότομη μείωση και της άλλης (ενεργητικό), που θα προκαλέσει μια άνευ προηγουμένου «αφαίμαξη» ρευστότητας από τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας -για το Δημόσιο δεν συζητάμε καν...
Ανοίγοντας το «κουτί της Πανδώρας» οι ανόητοι της γερμανικής πολιτικής ηγεσίας θα εκθέσουν, όμως, και το ίδιο το ευρώ στον πιο θανάσιμο κίνδυνο: τι θα συμβεί, άραγε, αν οι καταθέτες στην Ελλάδα, ακολουθώντας το παράδειγμα των καταθετών στην Αργεντινή, σπεύσουν να πολιορκήσουν τις τράπεζες ζητώντας «τα λεφτά τους πίσω»; Θα τυπώσει χρήμα χωρίς αντίκρισμα η ΕΚΤ, αφού το Δημόσιο δεν θα μπορεί πλέον να προσφέρει την παραμικρή εγγύηση; Ή θα μιλάμε για μια τραπεζική κρίση εκτός ελέγχου; Και πώς θα παρακολουθήσουν, άραγε, αυτές τις εξελίξεις οι καταθέτες άλλων χωρών της ευρωζώνης; Θα μείνουν ψύχραιμοι οι Πορτογάλοι, οι Ιρλανδοί ή ακόμη και οι Ισπανοί καταθέτες, ή θα ζητήσουν και αυτοί τα λεφτά τους πίσω; Και πώς μπορούμε να μιλάμε για νομισματική σταθερότητα και συνέχιση της ίδιας της ύπαρξης του ευρώ, αν απειληθεί και το τελευταίο «οχυρό» κάθε νομίσματος, δηλαδή η εμπιστοσύνη των καταθετών;
Δεν τα αντιλαμβάνονται όλα αυτά, άραγε, οι «σοφοί» στα υπουργεία Οικονομικών της Γερμανίας, της Ολλανδίας ή της Φινλανδίας; Μόνο οι Γάλλοι συνάδελφοί τους διατηρούν την κοινή λογική; Ασφαλώς και τα αντιλαμβάνονται. Γι’ αυτό και μπορούμε να ρισκάρουμε άφοβα μια πρόβλεψη: σε αυτή την φάση της ευρωπαϊκής κρίσης κανείς δεν θα τολμήσει να υποκύψει στην επικίνδυνη ανοησία της επιμήκυνσης του ελληνικού χρέους προς ιδιώτες.
Απλώς εκτοξεύονται απειλές για να συρθεί ευκολότερα η ελληνική κυβέρνηση και η «παγωμένη» κοινή γνώμη στην Ελλάδα στον... τόπο μαρτυρίου του δεύτερου μνημονίου, αλλά και για να δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση στους ψηφοφόρους των χωρών του Βορρά, ότι επιτέλους οι κυβερνήσεις τους νοιάζονται για το δημόσιο χρήμα και τιμωρούν δίκαια τραπεζίτες και κερδοσκόπους. Στο τέλος της συζήτησης, η Ευρώπη θα προσφέρει άλλο ένα δάνειο στην Ελλάδα, ξεχνώντας τις μπαρούφες περί επιμήκυνσης, με την ελπίδα ότι η συζήτηση για μια σοβαρή αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα ανοίξει μετά το 2013, κατά προτίμηση μετά τις εκλογές που πιθανότατα θα χάσει τον Σεπτέμβριο του 2013 η Άνγκελα Μέρκελ.
Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται οι πολιτικάντηδες του Βορρά της ευρωζώνης είναι ότι κάθε φορά που σπάνε ένα ταμπού, χωρίς να έχουν στην πραγματικότητα κάποιο σοβαρό σχέδιο για τις επόμενες κινήσεις, τραυματίζουν ακόμη περισσότερο την ήδη «λαβωμένη» αξιοπιστία της ευρωζώνης στις αγορές. Στο τέλος του 2010 Μέρκελ και Σαρκοζί έκαναν το λάθος να μιλήσουν για ελεγχόμενες χρεοκοπίες το 2013, νομίζοντας ότι οι αγορές θα υποταχθούν στους χρόνους των δικών τους πολιτικών σχεδιασμών. Γρήγορα η Ιρλανδία έφθασε στο χείλος της χρεοκοπίας, τα spread των ελληνικών ομολόγων γύρισαν και πάλι στη... στρατόσφαιρα, ενώ και η Πορτογαλία χρειάσθηκε μια ακριβή διάσωση με αμφίβολη κατάληξη. Ας ελπίσουμε ότι το σπάσιμο ενός ακόμη ταμπού δεν θα επιταχύνει ακόμη περισσότερο την ευρωπαϊκή κρίση, επιβεβαιώνοντας το γνωστό ρητό για αυτούς που σπέρνουν ανέμους και θερίζουν θύελλες...
