Στη Μάνη θα πραγματοποιηθεί το επόμενο εργαστήρι με θέμα τη φυσική δόμηση και το cob. Θα γνωρίσουμε το χώμα και το άχυρο σαν δομικά υλικά και θα μυηθούμε στις κατασκευές με τη χρήση φυσικών υλικών και θα επιχειρήσουμε μια μεγάλη γκάμα από μικρο-κατασκευές με στόχο να υπάρξει μια αρκετά ολοκληρωμένη εικόνα των δυνατοτήτων του ταπεινού χώματος.
Θεματολογία:
- Επιλογή των κατάλληλων υλικών για χτίσιμο.
- Θεωρία του πηλού.
- Θεμελίωση και τοιχοποιίες από φυσικά υλικά
- Επιχρίσματα.
- Πατώματα
- Φυσικές βαφές.
- Ενεργειακός σχεδιασμός.
Πρόγραμμα δραστηριοτήτων: Στόχος είναι να υπάρχει καθημερινά μια οκτάωρη (+) ενασχόληση με ενδιάμεση διακοπή για ελαφρύ γεύμα και θεωρία.
Τόπος: Το κτήμα της Κλεόνης στη Μάνη. Ένας ελαιώνας 150 στρεμμάτων στις παρυφές του Ταΰγετου.Χρόνος: Από Πέμπτη 13 έως και Κυριακή 16 του Οκτώβρη. Η συγκέντρωση και η ενημέρωση των συμμετεχόντων θα γίνει το απόγευμα της Πέμπτης.
Διαμονή: Με σκηνές στο χώρο του εργαστηρίου.
Κόστος συμμετοχής: 100€ ανά άτομο, ποσό που συμπεριλαμβάνει και την διατροφή (πρωϊνό, γεύμα, δείπνο).
Για περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής: Τηλεφωνήστε στο 6974065695 (Παναγιώτης Παρασκευόπουλος) ή στείλτε mail στο pparask802@gmail.com, στο οποίο να αναγράφεται κάποιο τηλέφωνο επικοινωνίας.
Μπορεί ένα μικρό σπίτι να είναι άνετο, φτηνό και όμορφο;», αναρωτήθηκε κάποια στιγμή ο οικονομολόγος Κώστας Κοντομάνος. Αντί για απάντηση, αναπτύσσουμε στις επόμενες παραγράφους τη φιλοσοφία πίσω από τις εναλλακτικές μεθόδους δόμησης που βρίσκονται στη διάθεση του κοινού. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματά τους είναι πολλά, αλλά η επικράτηση του οπλισμένου σκυροδέματος εξακολουθεί να έχει περίπου απόλυτο χαρακτήρα.
«Στις ημέρες μας η τάση είναι να αποκτούμε πολύ περισσότερα τετραγωνικά μέτρα από αυτά που επιτρέπουν τα οικονομικά μας. Τα μεγάλα σπίτια απαιτούν υψηλές καταναλώσεις ενέργειας για ψύξη και θέρμανση, με τις ανάλογες επιπτώσεις στον προϋπολογισμό μας και στο περιβάλλον. Το κομπ είναι μια αρχαία τεχνική χτισίματος με γήινα, φυσικά υλικά. Τον ρόλο της "μπετονιέρας" αναλαμβάνουν τα χέρια και τα πόδια μας που δημιουργούν μάζες πηλού αναμεμειγμένου με άμμο και άχυρο, οι οποίες τοποθετούνται η μία πάνω στην άλλη, διαμορφώνοντας έτσι σταθερές μονολιθικές κατασκευές. Η λέξη κομπ είναι αγγλική (cob) και σημαίνει σβώλος. Εξαιτίας της ελευθερίας του σχεδιασμού που δεν απαιτεί ίσιες φόρμες ή καλούπια, το υλικό επιτρέπει την κατασκευή καμπυλόγραμμων τοίχων, θόλων και αψίδων. Το χτίσιμο με κομπ θυμίζει γλυπτική με πηλό», εξηγεί ο κ. Κοντομάνος.
Τα γήινα σπίτια είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά τον χειμώνα. Απαιτείται ελάχιστη πρόσθετη θέρμανση τους χειμερινούς μήνες και καθόλου ψύξη ακόμη και με καύσωνα. Χιλιάδες άνετα και γραφικά σπίτια από κομπ κατοικούνται συνέχεια εδώ και αιώνες στην Αγγλία, έχοντας μάλιστα μεγάλη εμπορική αξία. Η αναγέννηση της μεθόδου ξεκίνησε στην Αμερική, όπου προτιμάται από πολύ κόσμο εξαιτίας της αποφυγής του κόστους των παραδοσιακών κατασκευών από σκυρόδεμα. Αυτή η απλή τεχνική δεν οδηγεί στην καταστροφή των δασών ή στην κατασπατάληση των ορυκτών πόρων. «Μερικές από τις δράσεις μας είναι το κτίσιμο σπιτιών από ομάδες, που έχει και τον χαρακτήρα σεμιναρίου για την εκμάθηση των διαφορετικών τεχνικών. Περνάμε καλά και βελτιώνουμε την τεχνογνωσία μας».
Στον δικτυακό τόπο www.cob.gr ανακαλύπτει κάποιος έννοιες όπως η φυσική δόμηση και η βιοκλιματική αρχιτεκτονική, πρακτικές που εξοικονομούν πόρους και ενέργεια, η πρώτη στην κατασκευή και η δεύτερη στη διατήρηση σταθερών συνθηκών διαβίωσης. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε σημαντικό περιβαλλοντικό και οικονομικό όφελος. Η φυσική δόμηση αφορά μια δομική προσέγγιση προσανατολισμένη στη χρήση τοπικών ή και ανακυκλωμένων υλικών. Σε όλους σχεδόν τους τόπους, η φύση εξασφαλίζει τα δομικά υλικά που χρειαζόμαστε. Μερικά είναι ανανεώσιμα, όπως τα δένδρα ή το άχυρο, ενώ οι πέτρες και το χώμα είναι ανεξάντλητα.
Ας δούμε όμως και άλλες ενδιαφέρουσες μεθόδους κτισίματος. Τα πλιθιά είναι επίσης από τα πιο παλιά δομικά υλικά. Κατασκευάζονται από αργιλώδες χώμα που έχει υγρανθεί με νερό, προσθέτοντας για ενίσχυση κομμένο άχυρο, τρίχες κατσίκας ή άλλες ίνες. Το μείγμα αφήνεται να στεγνώσει στο επιθυμητό σχήμα. Τα πλιθιά έχουν συνήθως σχήμα παραλληλεπίπεδου και κτίζονται όπως τα τούβλα. «Στην Ελλάδα, τα σπίτια με πλιθιά θεωρούνται τριτοκοσμικά, κάτι που αποτελεί προκατάληψη. Το cob.gr βρίσκεται πέντε χρόνια στον αέρα, και το ενδιαφέρον του κόσμου είναι μεγάλο. Ας σημειωθεί ότι μεγάλος δήμος της Θεσσαλίας προσέφερε έκταση 150 στρεμμάτων για την ανάπτυξη των εναλλακτικών οικοδομικών δραστηριοτήτων που προωθούμε, αλλά το "τέρας" της γραφειοκρατίας πάγωσε τη διαδικασία γιατί έπρεπε πρώτα να αλλάξει η χρήση γης», εξηγεί ο κ. Κοντομάνος.
Τεχνικές και κόστη
Το άχυρο με πηλό χρησιμοποιείται για τοιχοποιίες που δεν φέρουν φορτία. Κατασκευάζεται από άχυρα, κατά προτίμηση με μακριά ίνα, που αναμειγνύονται με διάλυμα πηλού, ο οποίος λειτουργεί συνεκτικά. Πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι η ταχύτητα κατασκευής και η εξαιρετική θερμομόνωση. Τα σπίτια από αχυρόμπαλες είναι πολύ της μόδας στην Αγγλία και στις νοτιοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ, όπου υπάρχουν εξειδικευμένοι πολεοδομικοί κανονισμοί και δυνατότητες αντίστοιχων στεγαστικών δανείων από τράπεζες. Τα τσουβάλια με χώμα είναι άλλη μία τεχνική. Η τοιχοποιία είναι γερή και αντέχει όλων των ειδών τις καταπονήσεις. Τη μέθοδο επανέφερε ο Ιρανοαμερικανός αρχιτέκτονας Nader Khalili που χρησιμοποίησε, ως δομικό υλικό, σάκους γεμάτους πηλό δημιουργώντας έτσι θόλους και αψίδες. Ο Khalili ήταν εξοικειωμένος με τεχνικές από τη Μέση Ανατολή που χρησιμοποιούν πλιθιά και αντιλήφθηκε εύκολα ότι οι σάκοι με χώμα είναι ιδανικοί για θολωτά σπίτια. Η μέθοδος με το χώμα σε καλούπια είναι τουλάχιστον τόσο παλιά όσο και το Σινικό Τείχος: Μοιάζει με τα πλιθιά και το κομπ, ως προς το γεγονός ότι το μείγμα αποτελείται κυρίως από άμμο και πηλό. Η ρευστή γη είναι όμοια με το κοινό μπετόν γιατί τα υλικά αναμειγνύονται με τον ίδιο τρόπο, χρησιμοποιώντας τσιμέντο ως συνεκτικό υλικό. Η διαφορά είναι ότι αντί για την άμμο και τα χαλίκια που χρησιμοποιούνται στο μπετόν, αξιοποιείται εδώ το κοινό χώμα που διαθέτει κάποιες συγκεκριμένες εξαιρετικές ιδιότητες.
«Σε ό,τι αφορά τα κόστη των κατασκευών με όλες τις παραπάνω μεθόδους, σπάνια υπερβαίνουμε τα 800 - 900 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ενώ, στην περίπτωση που χρησιμοποιηθούν τοπικά ή ανακυκλωμένα υλικά, μπορούμε να τα καταφέρουμε μια χαρά με 150 - 200 ευρώ το μέτρο», τονίζει ο κ. Κοντομάνος.
Σύμφωνα με την νομοθεσία μας, τοιχοποιίες από πλιθιά ή cob δεν μπορούν να φέρουν φορτία, γιατί δεν υπάρχει τρόπος να αποδειχθεί η στατική τους επάρκεια. Μπορεί, ωστόσο, να εκδοθεί οικοδομική άδεια στην περίπτωση που υπάρχει άλλη κατασκευή που θα φέρει τα φορτία, ενώ ο πηλός θα χρησιμοποιείται ως μέσο πλήρωσης. Εχουν ήδη αδειοδοτηθεί αρκετές κατοικίες με αυτό τον τρόπο. «Το ιδανικό βέβαια θα ήταν να ασχοληθεί η πολιτεία και ο τεχνικός κόσμος με τα σχετικά θέματα, για να μπορέσουμε κάποτε να έχουμε και πρότυπα για τα χωμάτινα σπίτια», καταλήγει ο καινοτόμος κατασκευαστής.
