Στην Αθήνα τον Αύγουστο - O λόφος Ιππίου Κολωνού...και οι φιλέλληνες


Βρίσκεται περίπου 2 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας. Σήμερα αποτελεί εκτός από ένα σημαντικό πνεύμονα πρασίνου, την σύνδεση της αρχαίας με την σύγχρονη πρωτεύουσα. Ο λόγος για τον λόφο του Ιππίου Κολωνού.
Ο αρχαίος Κολωνός (που σημαίνει λόφος) βρίσκονταν βόρεια του Διπύλου και εκτείνονταν στη πεδιάδα του Κηφισού. Ήταν κατάφυτος από ελαιόδεντρα και κατοικούνταν από την Λεοντίδα Φυλή.
Σύμφωνα με την μυθολογία εκεί βρίσκονταν σπήλαιο όπου κατέβαινε στον Άδη. Βέβαια εκτός από τον Ιππίο υπήρχε και ο αγοραίος Κολωνός που βρίσκονταν στο κέντρο της πόλης. Ονομάστηκε «Ιππίος» από τον ναό του Ιππίου Ποσειδώνα που ήταν και προστάτης της περιοχής. Ο ναός αυτός καταστράφηκε από τον Αντίγονο Γονατά το 265π.χ., αλλά η περιοχή εξακολούθησε να καλείται έτσι λόγω του ναού της Ιππίας Αθηνάς.
Στον Ίππιο Κολωνό υπήρχε το τέμενος των Ερινύων, ο τάφος του Οιδίποδα, καθώς και  ηρώα του Θησέα, Πειρίθου και Αδράστου. Εδώ ήταν και το άγαλμα του Κολωνού, που έδωσε το όνομά του στο δήμο. Κοντά στο λόφο του Κολωνού ήταν το Άλσος της Ακαδήμειας και η Σχολή του Πλάτωνα, όπου δίδαξε ο μεγάλος φιλόσοφος. Μεταξύ Ακαδήμειας και Κολωνού, ο Πλάτων είχε την κατοικία του και εκεί ήταν και ο τάφος του.
 Ο περιηγητής Παυσανίας γράφει στα "Αττικά" του, ότι, αφού εξήλθε της Ακαδημίας, συνάντησε το μνήμα του Πλάτωνος και εκείθεν προς τα ανατολικά αντίκρισε να στέκει ψηλά πάνω στον Κολωνό το άγαλμα του Ιππίου Ποσειδώνος.
Στον Κολωνό εικάζεται ότι γεννήθηκε και ο Σοφοκλής μιας και αναφέρεται για την περιοχή στη τραγωδία του «Οιδίππους επί Κολωνώ».
Σημαντικές έρευνες για την περιοχή αλλά και ιδιαίτερα φιλελληνική συγγραφική είχαν ο Κάρολος Λενορμάν και ο Κάρολος Μύλλερ. Τα μνημεία των δυο κοσμούν σήμερα τον λόφο του Ιππίου Κολωνού αποτελώντας το μοναδικό σημείο «αρχαίας σύνδεσης» για την γύρωθεν ιστορική περιοχή.
Ο Λενορμάν είχε διατελέσει ανθρωπολόγος και αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Είχε συμμετέχει σε πολλές έρευνες και περιηγήσεις που έγιναν στην Ελλάδα. Σε μια από αυτές πεθαίνει στην Αθήνα το 1859. Η επιθυμία του ήταν πάντα τα ταφεί δίπλα στον Πλάτωνα στην περιοχή του Κολωνού. Έτσι το Δημοτικό Συμβούλιο αιτείται στον γιο Λένορμαν να ταφεί η καρδία του αρχαιολόγου στο λόφο του Κολωνού.
Αυτή τοποθετήθηκε σε μια μαρμάρινη λουτροφόρο υδρία που στην τυπολογία της θυμίζει αρχαίο ταφικό μνημείο. Η κεφαλή του Λενορμάν χαράχτηκε στην εμπρόσθια όψη της. Τοποθετήθηκε πάνω σε βάθρο πωρόλιθου και αποκαλύφτηκε από τον δήμαρχο Γ. Σκούφο το 1860.
Ωστόσο, επειδή ο λόφος δεν ήταν ακόμα τόσο πυκνός σε βλάστηση το μνημείο που βρίσκονταν στη κορυφή χρησιμοποιούνταν από πολλούς ως στόχος για σκοποβολή. Κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να καταστραφεί ανεπανόρθωτα το μνημείο. Έτσι ο Δήμος αναγκάστηκε να τοποθετήσει ένα νέο αντίγραφό του το 1936.
Το μνημείο του Λενορμάν τοποθετήθηκε δίπλα στο αντίστοιχο του Μύλλερ. Ο Χανσέν είχε σχεδιάσει μια επιτύμβια στήλη στα πρότυπα των αρχαίων ελληνικών ταφικών μνημείων. Την δαπάνη ανέλαβαν οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών και η Οθωνική αυλή. Το μνημείο του φιλέλληνα Μύλλερ εγκαταστάθηκε το 1840 και αποτελεί ένα από τα πρώτα δημόσια γλυπτά της σύγχρονης Αθήνας.
Ο λόφος του Ιππίου ή Ιππείου Κολωνούείναι σήμερα κατάφυτος και αποτελεί σημείο συνάντησης για την περιοχή. Το γεγονός αυτό ενισχύει η ύπαρξη μικρού υπαίθριου θεάτρου, παιδικής χαράς και αναψυκτηρίου. Στους χώρους του συναντάς, πέραν από την δροσερή σκιά, μια από τις καλύτερες θέες της Ακρόπολης. Τα δυο μνημεία στην κορυφή του λόφου έχουν δέσει αρμονικά στον χώρο (παρότι περιφραγμένα πια μετά από πολλαπλούς βανδαλισμούς). Δίνοντας την αίσθηση της ιστορικότητας της περιοχής και τιμώντας παράλληλα δυο σημαντικούς φιλέλληνες σε μια περιοχή που είναι κάθε άλλο παρά «μουσειακή» στην ζωντάνια της.
H κρήνη του Μεταξουργείου


Στα τέλη της δεκαετίας του `20 η Αθήνα αρχίζει να αποκτά σταδιακά αυτάρκεια στην υδροδότηση. Μέχρι βέβαια η ULEN να κατασκευάσει το Φράγμα του Μαραθώνα, κάτοικοι της πρωτεύουσας έπιναν νερό με το δελτίο!
Οι νοικοκυρές περίμεναν με τις ώρες στην ουρά με στάμνες και τεντζερέδια προκειμένου να τα γεμίσουν από τις δημοτικές βρύσες. Αυτές έσταζαν κάθε δώδεκα ώρες παρουσία δημοτικού υπαλλήλου. Στην Αθήνα υπήρχαν συνολικά 55 βρύσες.
Η κρήνη του Μεταξουργείου ήταν η πιο ξακουστή και στέκει ακόμα και σήμερα στην Πλατεία Μεταξουργείου (Αχιλλέως και Λένορμαν). Η βρύση αυτή, που είναι μαρμάρινη και πολύκρουνη, αποτελεί μια προσπάθεια απομίμησης του χορηγικού Μνημείου του Λυσικράτους που υπάρχει στην Πλάκα.
Πρόκειται για κυκλική θόλο με ιωνικό περιστύλιο, πάνω σε οκτάπλευρο βάθρο. Εδράζεται σε βάση που αναπτύσσεται σε τρεις ζώνες. Η θόλος φέρει πυρήνα πλήρη με ανάγλυφα δελφίνια και τρίαινες. Η ζωοφόρος φέρει διακόσμηση από ανάγλυφο μαίανδρο. Στο γείσο του οκτάπλευρου βάθρου, το κέντρο της κάθε πλευράς κοσμείται εναλλασσόμενα από κόμβια και ανάγλυφες λεοντοκεφαλές όπου παλαιά έτρεχε το νερό.
Η κρήνη βρίσκονταν αρχικά στην Πλατεία Αγίου Παντελεήμωνος κοντά στους Αέρηδες (τοποθετήθηκε περίπου το 1851). Επί δημαρχίας Σπ. Πάτση, για άγνωστους λόγους, μεταφέρθηκε στο Μεταξουργείο.
Μέχρι η Πλατεία Μεταξουργείο να διχοτομηθεί εξαιτίας της διαπλάτυνσης των γύρω δρόμων (τέλη του `50) αποτελούσε τον πυρήνα της συνοικίας. Από τα καφενεία που υπήρχαν εκεί και τους θεατρίνους που συγκεντρώνονταν μετά τις παραστάσεις, η πλατεία ήταν μια πραγματική κυψέλη για την συνοικία.
Υπήρξε επίσης το μεγάλο κέντρο του Δεληγιαννικού κόμματος (καθότι ο Δεληγιάννης έμενε στην οδό Ζήνωνος). Όταν ο Χ. Τρικούπης μετά τις εκλογές του 1895 έπαθε πανωλεθρία. Οι μεταξουργιώτες πανηγύρισαν τον θρίαμβο του Δεληγιάννη και οργάνωσαν στην Πλατεία την κηδεία του Τρικούπη!


Στις μέρες μας αποτελεί το μόνο στοιχείο που θυμίζει κάτι από την παλαιά συνοικία του Μεταξουργείου που πλέον έχει μεταλλαχτεί δραματικά. Τα τελευταία χρόνια είχαν γίνει προσπάθειες συντήρησης του γλυπτού που είχε υποστεί φθορές από την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η υποβάθμιση της περιοχής και η γειτνίαση της κρήνης με δημοτικό αφοδευτήριο έχουν δυστυχώς μετατρέψει την συγκεκριμένη πλατεία σε απόμακρο χώρο…





To Καπνεργοστάσιο
Το 1883 η κυβέρνηση του Χαρίλαου Τρικούπη επιβάλλει φορολογία στον καπνό. Για την διαφύλαξη της είσπραξης των χρημάτων επιβάλλεται η επεξεργασία των καπνικών προϊόντων σε ειδικά βιομηχανικά κτήρια τα Καπνεργοστάσια. Οι καπνέμποροι με δικό τους προσωπικό επεξεργάζονταν τον καπνό στα δημόσια καπνεργοστάσια που είχαν συσταθεί σε κάθε νομό της χώρας.
Το 1929 εγκαινιάζεται το νέο Καπνεργοστάσιο της Αθήνας μετά την ολοκληρωτική καταστροφή από πυρκαγιά του πρώτου που βρίσκονταν στην οδό Αριστοτέλους. Τα σχέδια ήταν των πολιτικών μηχανικών Παύλου Αθανασίου και Αντώνη Λιγδόπουλου με εργολάβο τον Νικόλαο Γαβαλά.
Το δημόσιο Καπνεργοστάσιο κάλυπτε ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο στην οδό Λένορμαν στη περιοχή του Κολωνού. Είχε έκταση 7338τ.μ. και το συνολικό εμβαδόν των χώρων του ήταν 18500τμ.
Το υπόγειο χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη καπνού, το ισόγειο για την κατασκευή των τσιγάρων και ο πρώτος όροφος για την συσκευασία. Στο αίθριο γίνονταν οι φορτοεκφορτώσεις.
Το 1938 τμήμα του κτιρίου στεγάζει τη Στρατιωτική Καπνοβιομηχανία, ενώ το 1941 ολόκληρο το οικοδόμημα επιτάχθηκε από τα στρατεύματα κατοχής.
Από το 1963 μέχρι τα τέλη του `80 χώροι του Καπνεργοστασίου παραχωρούνται για χρήση στο Ελεγκτικό Συνέδριο, το Υπουργείο Οικονομικών την Στατιστική Υπηρεσία και τελευταία στο πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ.
Το Καπνεργοστάσιο συστέγασε 25 μικρές καπνοβιομηχανίες στους χώρους του, με τις τελευταίες να αποχωρούν από αυτό το 1990.
Το 1989 ολόκληρο το κτήριο χαρακτηρίζεται ως σημαντικό δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής και κρίνεται διατηρητέο. Αρχικά παραχωρείται ένας χώρος του για την στέγαση του Τυπογραφείου της Βουλής. Το 2000 περιήλθε όλο το κτήριο στην Βούλη και ξεκινησαν οι εργασίες συντήρησης και ανακαίνισής του.
Με ανακαινισμένη εξωτερική όψη και λειτουργικούς χώρους στο εσωτερικό του το κτίριο φιλοξενεί πλέον τμήμα της βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων (Μικροφωτογράφηση, Ηλεκτρονική Αποθήκευση, Συντήρηση Έργων Τέχνης) την Μπενάκειο Βιβλιοθήκη, πλήρη αρχείο ΦΕΚ, Πρακτικών εφημερίδων και περιοδικών καθώς και το Τμήμα Εκδόσεων της Βουλής.